Van meten naar sturen: het verschil tussen operationele en strategische dashboards
De uitdaging
In veel organisaties zijn dashboards inmiddels niet meer weg te denken. Er wordt gemeten, gemonitord en gerapporteerd. Maar wat vaak ontbreekt, is helderheid over het doel van een dashboard. Want: niet elk dashboard is hetzelfde. Wat voor een teamleider cruciaal is voor de dagstart, is voor een beleidsadviseur nauwelijks relevant. Daarom is het belangrijk onderscheid te maken tussen operationele en strategische dashboards. Ze dienen verschillende doelen, tonen andere data, en zijn bedoeld voor verschillende doelgroepen.
Het operationeel dashboard: sturen op de dag
Een operationeel dashboard is gericht op de dagelijkse praktijk. Denk aan:
Medewerkers op de werkvloer
Teamleiders
Frontofficecoördinatoren
Zij willen snel en actueel inzicht in zaken die nú spelen. Denk aan vragen als:
Hoeveel afspraken zijn er vandaag?
Hoe lang is de gemiddelde wachttijd aan de balie?
Welke aanvragen lopen uit?
Zijn er medewerkers over- of onderbezet?
Voorbeelden van onderdelen op een operationeel dashboard:
Aantal afgeronde paspoortaanvragen per uur
Wachttijd per diensttype
Live status van afspraken (no-shows, vertragingen)
Aantal binnengekomen telefoontjes en e-mails per dagdeel
Real-time bezetting per loket of medewerker
Het doel: snel kunnen bijsturen bij drukte, verstoringen of afwijkingen.
Het strategisch dashboard: sturen op het grotere geheel
Een strategisch dashboard kijkt juist over langere perioden heen. De doelgroep:
Beleidsadviseurs
Managers
Directie
Kwaliteitsmedewerkers
Zij willen trends en verbanden zien om keuzes te maken over capaciteit, kwaliteit en beleid. Vragen zijn dan:
Hoe ontwikkelt de klanttevredenheid zich?
Waar zitten structurele knelpunten in de dienstverlening?
Wat is de werkdruk per functie over de afgelopen maanden?
Waar liggen kansen voor digitalisering of zelfbediening?
Voorbeelden van onderdelen op een strategisch dashboard:
Gemiddelde doorlooptijd van aanvragen per kwartaal
Vergelijking klanttevredenheid per kanaal (online vs. balie)
Capaciteitsinzet per dienst over tijd
Trends in het aantal mutaties, aanvragen en bezwaren
Benchmarking met andere gemeenten of afdelingen
Het doel: gefundeerde beleidskeuzes maken op basis van feiten.
Waarom het verschil ertoe doet
Door expliciet onderscheid te maken tussen deze twee soorten dashboards, voorkom je frustratie én krijg je meer uit je data. Een operationeel dashboard dat vol staat met trendanalyses is niet bruikbaar in de hectiek van de dag. En een strategisch dashboard dat zich verliest in minuten en volumes zegt niets over structurele verbeterkansen.
Goed ingerichte dashboards sluiten aan op de gebruiker, het doel én het moment.
Meer doen met data betekent ook: beter nadenken over welk dashboard je voor welk doel gebruikt.
Wil je weten hoe jouw dashboards slimmer ingericht kunnen worden? Neem contact met ons op, we denken graag mee.